Kamulaştırılan Taşınmaz Satılabilir mi?
1. Tarihsel ve hukuki arka plan
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu, Türkiye’de kamulaştırma uygulamalarının temelini oluşturmaktadır. Anayasa’nın 46. maddesine dayanarak, özel mülkiyetteki taşınmazların, kamu yararı gerekçesiyle ve bedel ödenmek suretiyle kamu mülkiyetine aktarılması mümkün kılınmıştır. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Kamulaştırma işlemi; önce idarece kamu yararı kararının alınması, taşınmazın belirlenmesi, uzlaşma ya da satın alma usulünün denenmesi şeklinde yürür. Eğer anlaşma sağlanamazsa mahkemece “bedel tespiti ve tescil” davası açılır. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Tapu sicilinde taşınmaz üzerinde kamulaştırma şerhi ya da belirtme de konulabilir. Örneğin Kanun’un 7. maddesi uyarınca “belirtme” şerhi satışa engel kılınmaz; yalnızca alıcının bilgilendirilmesini hedefler. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Bu tarihsel gelişim ışığında “kamulaştırılan taşınmaz satılabilir mi?” sorusu iki şekilde ele alınmalıdır: (i) kamulaştırma işlemi tamamlanmış olup taşınmazın mülkiyeti idareye geçmişse, (ii) şerh/işlem yapılmış ama mülkiyet devri henüz gerçekleşmemişse.
2. Uygulamada “satılabilirlik” durumu
Kanun açısından, kamulaştırma işlemi kesinleşip bedeli ödendikten ve tapuda idare adına tescil edildikten sonra taşınmaz mülkiyeti idareye geçer. :contentReference[oaicite:4]{index=4} Bu noktada idare adına tescil edilen taşınmaz, kamu mülkiyetine geçmiş olduğu için özel kişi tarafından satışa konu edilemez. Yani “özel malik → kamulaştırma sonrası satış” imkanı ortadan kalkar.
Öte yandan, kamulaştırma kararının verilmiş olması ve tapuda şerh/belirtme bulunması, taşınmazın satışını otomatik olarak engelleyen bir hüküm değildir. Örneğin Kanun’un 7. maddesine göre konulan belirtme şerhi, taşınmazın satılamayacağı anlamına gelmez: “Belirtme satışa engel midir?” sorusuna hukuk uygulaması ve doktrin “hayır” cevabını vermektedir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
Ancak belirtmek gerekir: satış mümkündür ama alıcı taşınmazı devralırken kamulaştırma sürecinin devam ediyor olabileceğini, nihai mülkiyetin idareye geçebileceğini göze almalı; risk ve değer kaybı olabilir.
3. Akademik ve doktrinsel tartışmalar
Akademik literatürde iki önemli tartışma öne çıkar: (i) kamulaştırılmış taşınmazların kamu yararı dışında kullanılması halinde eski maliklerin geri alma hakkı, (ii) kamulaştırma sonrası idarenin taşınmazı kendi ihtiyaç dışında bir şekilde kullanması veya hiç kullanmaması halinde hak sahibinin durumu.
Bir çalışma, kamulaştırmanın yalnızca mülkiyet hakkını değil, sınırlı aynî ve kişisel hakları da etkilediğini ortaya koymuş; kamulaştırma ile sınırlı aynî hakların sonlandığı ancak bazı hallerde bedel üzerinden hakların sürdüğü ifade edilmiştir. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Örneğin, kamulaştırma sonrası idarenin devraldığı taşınmazı en az belirlenen süre içinde kamu hizmetine tahsis etmemesi durumunda, eski maliklerin geri alma yönünde başvurabileceği yönünde görüşler gelişmektedir. Bu, satış yoluyla devirden sonra dahi hukuki belirsizlik yaratabilir. Akademik çevreler, kamulaştırılan taşınmazın “satış hakkı” ile “idarenin kullanım yükümlülüğü” arasındaki dengeyi sorgulamaktadırlar.
4. Sonuç ve pratik ipuçları
– Eğer taşınmaz kamulaştırma işlemi tamamlanıp, idare adına tescil edilmişse, bu taşınmaz artık özel kişi tarafından satılamaz.
– Eğer taşınmaz üzerinde yalnızca kamulaştırma belirtmesi ya da şerhi varsa, satış mümkündür ancak alıcı açısından risk içerir. Çünkü nihai mülkiyetin idareye geçmesi olasılığı devam eder.
– Satın alma ya da değerlendirme aşamasında, özellikle “kamulaştırma kararı”, “bedelin ödendiği”, “tescil yapıldığı” gibi belgelerin durumu dikkatle incelenmelidir.
– Eski malik açısından: taşınmaz kamulaştırıldıktan sonra idarenin kamu hizmetine dönük kullanmadığı hallerde, geri alma hakkı gibi hukuki yollar gündeme gelebilir.
– Alıcı açısından: kamulaştırma süreci devam eden bir taşınmazı alma kararı özellikle değer düşüşü ve mülkiyet belirsizliği açısından dikkatli değerlendirilmelidir.
Özetle: Kamulaştırılan taşınmazların özel mülkiyete ait kişi tarafından satışına imkân bulunmamaktadır; ancak kamulaştırma süreci tamamlanmamış, yalnızca şerhli taşınmazların satışına hukuken engel yoktur ama bu tür durumlar önemli riskler barındırır.
Etiketler:
#kamulaştırma #taşınmaz #satış #hukuk #mülkiyethakkı #kamulaştırmaKanunu #kamu yararı
::contentReference[oaicite:7]{index=7}